Lobotomia – co to za zabieg i jakie były jego skutki uboczne
Lobotomia, czyli bardzo kontrowersyjny zabieg przeprowadzany na pacjentach cierpiących na różne zaburzenia psychiczne. Choć dzisiaj się go już nie przeprowadza, słuch o nim nie ginie. Miał przynosić ulgę, a często doprowadzał do odwrotnego skutku. Czym dokładnie jest (była) lobotomia i jakie były jej skutki uboczne?
Lobotomia – tło historyczne
W 1935 roku miał miejsce kongres, w którym John Fulton przedstawił wyniki swoich badań dotyczących szympansów, u których dokonano obustronnego wycięcia kory przedczołowej. Zabieg spowodował u nich zwiększoną motywację w dążeniu do zadań, nie przejawianie złości i innych emocji oraz zwiększenie kooperatywności. Na tym samym kongresie znajdował się António Egas Moniz – portugalski profesor neurologii, który wynalazł lobotomię. Moniz na podstawie innych badań wysunął hipotezę, że przyczyną zaburzeń i chorób psychicznych są nieprawidłowe połączenia neuronów w ich płacie czołowym, a rozwiązaniem na to będzie resekcja (wycięcie) tych nieprawidłowych połączeń.
Lobotomia – tło historyczne
Pierwsza lobotomia miała miejsce 12 listopada 1935 roku, kiedy to za pomocą spirytusu bezwodnego dokonano destrukcji płata czołowego u 63 letniej kobiety cierpiącej na halucynacje, bezsenność, lęki, urojenia i objawy depresyjne. Stan pacjentki po zabiegu uległ poprawie.
W późniejszym czasie Moniz z Limą, innym entuzjastą psychochirurgii, skonstruował leukotom, czyli narzędzie służące do przecinania włókien istoty szarej. 3 marca 1936 roku wykonali oni pierwszą leukotomię, która u 70% pacjentów albo wyleczyła chorobę całkowicie, albo przyniosła pozytywne skutki, a u pozostałych 30% poprawa nie nastąpiła.
Walter J. Freeman wraz z Jamesem Wattesem dali początek zabiegom lobotomii w Stanach Zjednoczonych. Wykonali lobotomię u pacjentki cierpiącej na depresję, zabieg przyniósł poprawę na płaszczyźnie emocjonalnym, pacjentka twierdziła, że czuje się szczęśliwa, jednak później występowały u niej dezorientacja i zaburzenia mowy.
Znanym przypadkiem nieudanej lobotomii jest siostra Johna F. Kennedy’ego – Rosemary Kennedy. Kobieta miała 23 lata, kiedy została poddana zabiegowi lobotomii, który wykonał Walter J. Freeman. Po zabiegu została umieszczona w zakładzie opiekuńczym, stała się niepełnosprawna fizycznie i umysłowo.
Szacuje się, że na całym świecie przeprowadzono około 70 tysięcy zabiegów lobotomii, z czego w Polsce zostało wykonanych zaledwie 176. W latach sześćdziesiątych wykonywanie lobotomii zostało zakazane, a zwolennicy zabiegu utracili prawa do wykonywania zawodu. W okolicy tego czasu zaczęły pojawiać się na rynku skuteczne leki walczące z chorobami i zaburzeniami psychicznymi.
Jakie były wskazania do lobotomii i leukotomii?
Te rodzaje „terapii” stosowało się zazwyczaj w najtrudniejszych przypadkach pacjentów z chorobami i zaburzeniami psychicznymi. W tamtych czasach nie słyszało się o psychoterapii, jaką mamy teraz, pacjentom pozostawało cierpienie z powodu zaburzonego zdrowia psychicznego albo pobyt w ośrodku dla psychicznie chorych, albo zabieg lobotomii/leukotomii. Wskazaniami do zabiegów były najczęściej:
- zaburzenia depresyjne
- schizofrenia
- zaburzenia lękowe
- choroba afektywna dwubiegunowa, tzw. ChAD
- zaburzenia osobowości
- homoseksualizm
Jakie były wskazania do lobotomii i leukotomii
Skutki uboczne lobotomii
U niewielkiej części pacjentów zauważano poprawę po wykonaniu lobotomii; byli spokojniejsi, przyjaźni, objawy choroby ustępowały. Jednak u większości pacjentów, na których przeprowadzono ten zabieg zauważano szereg efektów ubocznych. Stawali się otępiali, apatyczni, bierni, zdarzało się, że sprawiali wrażenie, jakby całkowicie stracili osobowość. Brakowało w nich empatii, nierzadko tracili zdolność do funkcjonowania samodzielnie. Wśród fizycznych skutków ubocznych wymienia się padaczkę, krwotoki śródczaszkowe, ropnie mózgu. Wiele pacjentów umarło na skutek lobotomii.
Psychochirurgia obecnie
Jak wyżej było wspomniane, dzisiaj zabieg lobotomii na szczęście przeszedł do smutnej historii. Psychochirurgię w niektórych krajach całkowicie zakazano. Pacjenci w dzisiejszych czasach mogą korzystać z dobrej jakości pomocy psychologicznej i farmakologicznej, a świadomość na temat zdrowia psychicznego jest na wiele wyższym poziomie.
to były straszne czasy